กองผังเมืองเฉพาะ มีหน้าที่รับผิดชอบในการดำเนินการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะตามกฎหมายว่าด้วยการผังเมือง รวมทั้งผังประเภทอื่นๆ ตามนโยบายของรัฐ ควบคุมกำกับดูแลการวางผังกายภาพ ออกแบบผังชุมชนภูมิสถาปัตยกรรม จัดทำข้อกำหนดตามผัง ส่งเสริมสนับสนุนกำกับ ดูแลและตรวจสอบการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดทำโครงการนำร่องเพื่อการอนุรักษ์และฟื้นฟูเมืองสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและปฏิบัติงานร่วมกับหรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

ดังนั้น ภารกิจหลักของกองผังเมืองเฉพาะด้านผังเมืองแบ่งได้เป็น 2 ลักษณะ คือ การออกแบบ วางและจัดทำ “ผังเมืองเฉพาะ” และ “ผังพื้นที่เฉพาะ” โดยผังเมืองเฉพาะจะเป็นการดำเนินงานจัดทำตาม พ.ร.บ.การผังเมือง พ.ศ. 2562 ส่วนผังพื้นที่เฉพาะนั้นอาจเรียกได้ว่า “ผังเมืองเฉพาะเบื้องต้น” แต่ไม่ได้มีผลบังคับใช้ตามกฎหมาย แต่กรมจะมีการคัดเลือกผังพื้นที่เฉพาะ ซึ่งท้องถิ่นมีความพร้อมและความเป็นไปได้สูง มาผลักดันให้เป็นผังเมืองเฉพาะตามกฎหมาย

ตามมาตรา 4 แห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 ได้ให้ความหมาย“ผังเมืองเฉพาะ” ว่า แผนผังและโครงการดำเนินการเพื่อพัฒนาหรือดำรงรักษาบริเวณเฉพาะแห่งหรือกิจการที่เกี่ยวข้องในเมือง บริเวณที่เกี่ยวข้อง หรือชนบทเพื่อประโยชน์ในการสร้างเมืองใหม่ การพัฒนาเมือง การอนุรักษ์เมือง หรือการฟื้นฟูเมือง